Το μεγαλύτερο μέρος του γενικού πληθυσμού κατά τη διάρκεια του βίου του παρουσιάζει προβλήματα που σχετίζονται με τη σπονδυλική στήλη. Παραδοσιακά, η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων γινόταν μονομερώς, χωρίς την εφαρμογή αυστηρών επιστημονικών ενδείξεων και με μείζονες-ακρωτηριαστικές χειρουργικές τεχνικές που συχνά οδηγούσαν σε ένα αρνητικό για τον ασθενή αποτέλεσμα.
Η φιλοσοφία της Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής της Σπονδυλικής Στήλης έγκειται στην κατά την επέμβαση ελαχιστοποίηση της καταστροφής μυών και άλλων ιστών που υποστηρίζουν τη σπονδυλική στήλη, προκειμένου να επιτευχθεί η κατά το δυνατό άμεση κινητοποίηση του ασθενούς μετά την επέμβαση και η ταχεία επαναφορά του ασθενή στις καθημερινές συνήθειες της ζωής του.
Τις σημαντικότερες παθήσεις της σπονδυλικής στήλης αποτελούν:
– Η φθορά και αφυδάτωση (εκφυλιστική νόσος) των μεσοσπονδύλιων δίσκων (Degenerative Disc Disease)
– Η τραυματική ή λόγο εκφύλισης, κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου
– Οι λοιμώξεις των δίσκων και των σπονδύλων, όπως η σπονδυλοδισκίτιδα
– Η αρθρίτιδα των οπισθίων αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης
Οι παραπάνω παθήσεις αποτελούν τις συχνότερες αιτίες πρόκλησης πόνου στην σπονδυλική στήλη. Γενικότερα οι περισότερες παθήσεις σαν πρώτο βήμα για την θεραπεία τους έχουν την συντηρητική αγωγή δηλαδή φαρμακευτική και φυσικοθεραπευτική αγωγή.
Όταν αυτή αποτύχει τότε επεμβαίνουμε χειρουργικά. Οι χειρουργικές τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι πολλές, και αυτό εξαρτάται από την εξειδίκευση και την εμπειρία του χειρουργού. Τα ανοιχτά χειρουργεία και τα μικροεπεμβατικά όπως η μικροδισκεκτομή αποτελούν τα καθιερωμένα χειρουργεία για παθήσεις του μεσοσπονδυλίου δίσκου.
Οι νέες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, έχουν δείξει καλά αποτελέσματα εφόσον εφαρμόζονται αυστηρά οι αρχές της ιατρικής βάσει των ενδείξεων δηλαδή της σωστής αντιμετώπισης των ενοχλήσεων του κάθε ασθενή σύμφωνα με συγκεκριμένες παγκόσμιες θεραπευτικές κατευθύνσεις, καθιερωμένες σήμερα από νέα επιστημονικά δεδομένα.
Ο πόνος στην μέση, η λεγόμενη οσφυαλγία καθώς και ο πόνος στο πόδι που προκαλείται από ερεθισμό όταν ο δίσκος ακουμπήσει κάποιο νεύρο – νευρική ρίζα (Ισχιαλγία) από κάποια παθολογική αιτία όπως η εκφυλιστική νόσος των μεσοσπονδύλιων δίσκων (Degenerative Disc Disease), η κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου από τραυματισμό ή λόγο εκφύλισης αυτού, αναλόγος του βαθμού ρήξεως αυτού, στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (μέση), αντιμετωπίζονται πλέον και με νέες διαδερμικές τεχνικές, που πραγματοποιούνται με μικρής έκτασης τομές δέρματος (~1cm) και τη χρήση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών κάτω από μεγέθυνση σε κάμερα ή ακτινοσκόπηση κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Ο ρόλος των διαδερμικών ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών όπως η θερμική δισκοπλαστική του μεσοσπονδύλιου δίσκου και των ενδοσκοπικών τεχνικών εκτομής ή θεραπείας του δίσκου, είναι βασικός και ουσιαστικός για την γρήγορη και αναίμακτη αντιμετώπιση των προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης.
Η τεχνική Disc – Fx παρουσιάζει μια νέα εξέλιξη στον τομέα της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής της σπονδυλικής στήλης, χρησιμοποιώντας μια συγκεκριμένη μορφή διπολικής ενέργειας (1.7 Mhz) που ανήκει στη ζώνη ραδιοκυμάτων του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και εφαρμόζεται από το 1950 σε πολύ λεπτές χειρουργικές επεμβάσεις. Η εφαρμογή της τεχνικής Disc – Fx γίνεται με τη χρήση γεννήτριας παραγωγής ραδιοκυμάτων υψηλής διπλής συχνότητας 4.0 Mhz & 1.7 Mhz (Surgi – Max Plus) και ενός πατενταρισμένου συστήματος πλοήγησης (Trigger – Flex) που επιτρέπει τη στοχευμένη θεραπεία στο πάσχοντα δίσκο, ενώ οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται είναι πολύ χαμηλότερες από την αποδεκτή ζώνη κινδύνου των 45°C, προστατεύοντας τις γειτονικές νευρολογικές δομές.
Η δισκοπλαστική, δηλαδή η εξάχνωση του πυρήνα του μεσοσπονδύλιου δίσκου και δακτυλιοπλαστική του ινώδους δακτυλίου αυτού με την τεχνική Disc Fx, πραγματοποιείται με τη βοήθεια ειδικού φορητού ακτινοσκοπικού μηχανήματος (διεγχειρητική ακτινοσκόπηση) με το οποίο ο χειρουργός κατευθύνει και τοποθετεί πρώτα την ειδική βελόνα μέσα στον μεσοσπονδύλιο δίσκο, στην συνέχεια γίνεται σκιαγράφηση του δίσκου με σκιαγραφικό υγρό στο ακτινοσκοπικό μηχάνημα και και συγχρόνως τοποθετείται ένα ειδικό υγρό (indigocarmine) για να χρωματιστεί το δισκικό υλικό που πρέπει να αφαιρεθεί σε περιπτώσεις που πρέπει να προχωρήσουμε σε ενδοσκοπική δισκεκτομή. Μετά την βελόνα τοποθετείται ειδικός οδηγός μέσα από αυτήν, αφαιρείται η βελόνα, γίνεται μια τομή 1cm στο δέρμα και αρχίζουν να καθοδηγούνται με σειρά ο ειδικός διαστολέας, ο οποίος είναι αυλοφόρος και φέρει το ειδικό μικρό επεμβατικό working sleeve, μέσω του οποίου εφαρμόζεται η θεραπευτική συχνότητα ραδιοκυμάτων 1.7Mhz για να πραγματοποιηθεί η δισκοπλαστική και η δακτυλιοπλαστική.
Αναλόγως την παθολογία ο χειρουργός σταματάει σε αυτή την τεχνική ή συνεχίζει τοποθετόντας το ενδοσκόπιο για να αφαιρέσει τα ελεύθερα κομάτια δίσκου τα οποία έχουν χρωματιστεί με μπλέ με το ειδικό υγρό indigocarmine. Ελέγχει τον μεσοσπονδύλιο δίσκο και ελέγχει ότι οι νευρικές ρίζες είναι ελεύθερες και δεν πιέζονται από δίαφορα στοιχεία του δίσκου ή και λοιπά στοιχεία που μπορεί επίσης να πιέζουν τις νευρικές ρίζες. Η
ενδοσκοπική δισκεκτομή και η θεραπεία του δίσκου με την τεχνική Disc – Fx έχει το προτέρημα ότι ο χειρουργός έχει ζωντανή εικόνα του μεσοσπονδυλίου δίσκου μεγεθυμένη σε κάμερα καθώς και της παθολογίας αυτού, έτσι ώστε να μπορέσει να επέμβει εκεί που χρειάζεται.
Ο πόνος στην μέση πολλές φορές επίσης ωφείλεται σε φλεμονή των οπισθίων αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης (Facet Joints) από αρθρίτιδα ή από αστάθεια της σπονδυλικής στήλης. Για την πρόκληση και αίσθηση του πόνου για την συγκεκριμένη πάθηση ευθύνονται κάποια παράπλευρα νεύρα της σπονδυλικής στήλης. Όταν αποκλειστεί η αστάθεια της σπονδυλικής στήλης σαν διάγνωση, η συμπτωματολογία μπορεί να αντιμετωπισθεί με την μέθοδο της ριζοτομής-νευρόλυσης. Η μία τεχνική είναι υπό ακτινοσκόπηση, η τοθέτηση ειδικών βελονών στο σημείο που ανατομικά βρισκεται το νεύρο και η νευρόλυση αυτού ηλεκτροθερμικά. Η άλλη μέθοδος σε τέτοιου είδους παθολογικά ευρήματα είναι να επεμβαίνουμε ενδοσκοπικά υπό τοπική αναισθησία κάνοντας ριζοτομή-νευρόλυση. Η ριζοτομή-νευρόλυση είναι μια ενδοσκοπική τεχνική με την οποία ο χειρουργός υπό τοπική αναισθησία, με το ενδοσκόπιο βρίσκει και αναγνωρίζει (βλέπει στην κάμερα) παράπλευρα των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης, τα νεύρα που χρήζουν επέμβασης και με την τεχνική Disc – Fx εκτελεί θερμική απονεύρωση-ριζοτομή-νευρόλυση. Χρησιμοποιώντας το ενδοσκόπιο ο χειρουργός έχει εικόνα του νεύρου που κάνει ριζοτομή-νευρόλυση και ο ασθενής εκτίθεται σε λιγότερη ακτινοβολία κατά την διάρκεια της επέμβασης. Ο ασθενής βλέπει άμεσα τα αποτελέσματα και σε μερικές ώρες εξέρχεται από το νοσοκομείο.
Με τις τεχνικές αυτές, αποφεύγεται η αιμορραγία και ελαχιστοποιείται η καταστροφή των γύρω ιστών, επιτυγχάνοντας ένα άρτιο χειρουργικό αποτέλεσμα. Οι περισότερες από αυτές τις ελάχιστα επεμβατικά τεχνικές γίνονται υπό τοπική αναισθησία, έτσι ώστε να επικοινωνούμε με τον ασθενή κατά την διάρκεια της επέμβασης και με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται οι τραυματισμοί των νεύρων. Η μετεγχειρητική αποκατάσταση-επούλωση είναι γρήγορη και ο πόνος μετά την επέμβαση σχεδόν μηδενικός. Οι ασθενείς μπορούν να εξέρχονται από το νοσοκομείο σε 24 ώρες το πολύ ή και την ίδια ημέρα μόλις μερικές ώρες μετά την επέμβαση. Με τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές μειώνονται οι πιθανές επιπλοκές που μπορούν να υπάρξουν από ένα ανοιχτό χειρουργείο όπως οι φλεγμονές των εκτεταμένων χειρουργικών τομών, ο μετεγχειρητικός πόνος, η ανάγκη μετάγγισης του ασθενή καθώς και ο χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο, κάτι το οποίο αποτελεί περαιτέρω κόστος για τον ασθενή. Οι ασθενείς είναι άμεσα περιπατητικοί και μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε από τις τεχνικές αυτές χρειάζεται ο χειρουργός να είναι εκπαιδευμένος κατάλληλα και να έχει εμπειρία μέσα από μια καμπύλη εκμάθησης που προτείνεται από ειδικά για τις τεχνικές αυτές κέντρα εκπαίδευσης. Επίσης πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία, οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης να αντιμετωπίζονται «βήμα-βήμα» (Step by Step), βάσει επιστημονικής τεκμηρίωσης, από την οποία κρίνεται και η επιτυχία της αντίστοιχης θεραπείας. Οι νέες μέθοδοι όμως έχουν δείξει ότι αναλόγως την ιατρική ένδειξη της παθήσεως μπορεί να θεραπευθεί ο ασθενής χωρίς να φτάσει σε ανοιχτό χειρουργείο. Με κύριο σκοπό την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος για τον ασθενή με την λιγότερη δυνατή χειρουργική παρέμβαση και με λιγότερο πόνο.
Γεώργιος Αντ. Βασταρδής, Ορθοπαιδικός Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης
Διευθυντής Κλινικής Ενδοσκοπικής και Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Σπονδυλικής Στήλης (MISS)
ΙΑΣΩ GENERAL, ΑΘΗΝΑ.